Przygotowania do rodzicielstwa to dla wielu par wyjątkowo stresujący czas. Jakkolwiek wyczekiwanego dziecka spodziewają się przyszli rodzice, wątpliwości w tym okresie mnożą się z prędkością światła. Począwszy od okresu przedkoncepcyjnego, poprzez ciążę, przygotowanie do porodu i pielęgnację noworodka – młodzi rodzice mają wiele pytań i niepewności. Szukając merytorycznych wskazówek, mogą trafić na wiele nieprofesjonalnych źródeł, które nie udzielają wyczerpujących odpowiedzi.
Rozwiązaniem trudności okresu okołoporodowego dla wielu par jest opieka położnej. Jedną z jej kompetencji zawodowych jest kompleksowe zajmowanie się kobietą w ciąży, podczas porodu i połogu. Jeżeli ciąża przebiega fizjologicznie, położna sprawuje swoje obowiązki samodzielnie, co - zgodnie z najnowszymi wynikami badań - jest najbardziej korzystną opcją dla matki i mającego się urodzić dziecka. Kobiety doceniają tę formę opieki, zaś powody zostaną opisane poniżej.
Zobacz także: Jak wygląda edukacja przedporodowa w Polsce?
Jakie są kompetencje położnej sprawującej opiekę nad kobietą w okresie okołoporodowym?
Opieka nad kobietą w czasie ciąży
Rozumie się tutaj przede wszystkim edukację przedporodową sprawowaną przez położną POZ, która może być realizowana zarówno w formie grupowej, jak i indywidualnej. Kolejną formą jest prowadzenie ciąży przez położną. Ciąża przebiegająca fizjologicznie może być konsultowana regularnie głównie przez położną, a wizyta u lekarza ginekologa odbywa się zaledwie 3-krotnie w trakcie całej ciąży. Obie wskazane formy opieki nad kobietą są zapisane w Standardzie Organizacyjnym Opieki Okołoporodowej, czyli najważniejszym dokumencie regulującym charakter opieki nad kobietą i noworodkiem.
Prowadzenie ciąży u położnej nie jest jeszcze popularnym rozwiązaniem w Polsce, choć rośnie zainteresowanie tym sektorem zarówno wśród położnych, jak i samych pacjentek. Położna sprawująca opiekę nad kobietą w ciąży zleca badania kontrolne oraz potrzebne konsultacje, a jeżeli zajdzie potrzeba (po odpowiednim kursie) może wypisywać recepty na leki. Kobiety doceniają współpracę z położną ze względu na czas trwania pojedynczej wizyty (ok. 40-60 min), kompleksowe podejście do zdrowia (ocenę stanu bio - psycho - społecznego w trakcie każdego spotkania) oraz możliwość kontynuowania opieki na każdym etapie (tj. w porodzie i w połogu).
Przedporodowa konsultacja z położną daje kobiecie poczucie bezpieczeństwa, bowiem w czasie pełnym wyzwań i niewiadomych, opiekę sprawuje nad nią osoba, którą już zna i ma do niej pełne zaufanie. W trakcie konsultacji położniczej lub podczas edukacji przedporodowej można w intymnej atmosferze zadać najbardziej nurtujące pytania, ustalić potrzeby związane z opieką na czas okołoporodowy oraz sporządzić wspólnie plan porodu. Realizowanie tych działań z doświadczonymi specjalistkami, które mają na co dzień do czynienia z omawianymi zagadnieniami, może znacząco podnieść komfort kobiety, ukoić nerwy oraz stworzyć cenną perspektywę.
Przygotowanie do porodu
Obejmuje: zapoznanie z przebiegiem fizjologii porodu (zarówno siłami natury, jak i zabiegowego), psychoprofilaktykę, a także przygotowanie i pomoc w wyborze osoby towarzyszącej.
Zobacz także: Jak przygotować plan porodu?
Prowadzenie fizjologicznego porodu
Opieka nad kobietą rodzącą, czuwanie nad fizjologicznym przebiegiem porodu, wspieranie naturalnych procesów celem uniknięcia medykalizacji i możliwych powikłań (pomoc w doborze odpowiedniej pozycji, nauka prawidłowego oddechu oraz zastosowanie niefarmakologicznych metod łagodzenia bólu), wyłapywanie niuansów mogących świadczyć o potencjalnym niebezpieczeństwie, kontrola postępu porodu, ocena kompletności łożyska po porodzie, zaopatrzenie krocza w przypadku pęknięcia lub nacięcia, wsparcie psychiczne i motywacja rodzącej.
Zobacz także: Jakie są niefarmakologiczne metody łagodzenia bólu porodowego?
Opieka w połogu
Kontrola wszystkich wykładników stanu położniczego, w tym: ocena krwawienia i obkurczania mięśnia macicy po porodzie, gojenia się ewentualnych obrażeń poporodowych, pomoc w rozpoczęciu i kontynuacji laktacji, a także psychoprofilaktyka w pierwszych dobach po porodzie (szczególnie istotna rola w przypadku kobiet doświadczających baby bluesa lub innych, niefizjologicznych trudności emocjonalnych i psychicznych). Połóg to czas największych rozterek dla świeżo upieczonych mam, dlatego rola położnej jest szczególna zarówno w kwestii samopielęgnacji, jak i pielęgnacji noworodka.
Pomoc w laktacji
Oprócz pomocy w naturalnych procesach związanych z inicjacją laktacji jeszcze w szpitalu, położna kontynuuje swoją pracę w tym zakresie również na dalszych etapach, do jej zadań należy: ocena wskaźników skutecznego karmienia, pomoc w sytuacjach kryzysowych oraz w przypadku karmienia butelką, pomoc w tym zakresie. Opieka położnicza jest zagwarantowana również dla kobiet, które z różnych powodów nie chcą lub nie mogą karmić piersią, a także tych które pragną zakończyć laktację w możliwie najbardziej łagodny sposób.
Czy każda położna może sprawować opiekę nad kobietą w okresie okołoporodowym?
Do każdej z wymienionych kompetencji położne są przygotowane w ramach wykształcenia wyższego, jednak preferowane przez nie dalsze formy doszkalające wpływają na ich ścieżki “specjalności”. Tym samym, wśród specjalistek okołoporodowych znajdziemy takie, które preferują porody domowe lub szpitalne, takie które oferują pomoc w nietypowych problemach laktacyjnych lub są wyspecjalizowane w fizjoterapii uroginekologicznej.
Szerokie kompetencje zawodowe i otwartość na nowe doświadczenia tej profesji, pozwalają znaleźć osobę z najbliższym danej kobiecie spojrzeniem na macierzyństwo i kwestie zdrowotne. Podczas współpracy kobieta - położna, szczególnie istotną rolę spełnia relacja między pacjentką, a specjalistką. Aby uniknąć poczucia wyobcowania i skrępowania na którymkolwiek etapie warto zapoznać się wcześniej ze swoją położną i opracować wspólny “front działania”. To ważny czas i możliwość na zapoznanie się ze stylem pracy danej specjalistki oraz jej osobowością.
Okres okołoporodowy jest przepełniony niespodziewanymi sytuacjami i skrajnymi (często trudnymi) emocjami, zaś oparcie w postaci znajomej położnej może wnieść poczucie spokoju i być swego rodzaju “kołem ratunkowym”. Okazane wsparcie jest zwykle dostosowane do możliwości i potrzeb konkretnej pacjentki, a zbudowana relacja na wcześniejszym etapie pozwala uniknąć niedomówień. Omówione wcześniej preferencje kobiety dają ważny punkt odniesienia położnej podczas sprawowania indywidualnej opieki. Specjalistka może łatwiej dotrzeć do lęków pacjentki i z dużą trafnością odpowiedzieć na nie w merytoryczny sposób. Każda położna wie doskonale, że czas porodu i połogu to dość dynamiczne momenty, również w zakresie preferencji pacjentki i jest gotowa na to, by modyfikować swoje działania adekwatnie do sytuacji położniczej.
Bibliografia:
- Standard organizacyjny opieki okołoporodowej z 2018 roku - dostęp z dn. 1.12.21 pod adresem: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180001756/O/D20181756.pdf;
- Udany poród. Jak wcześnie zapobiec dystocji i ją leczyć. 2015, PZWL, Redakcja naukowa wydania polskiego - B. Chazan, Warszawa;
- Poród naturalny K. Oleś, 2021, Natuli, Szczecin;
- Midwife‐led continuity models versus other models of care for childbearing women. Sandall J, Soltani H, Gates S, Shennan A, Devane D. Cochrane Database of Systematic Reviews 2016, Issue 4. Art. No.: CD004667. DOI: 10.1002/14651858.CD004667.pub5. dostęp z dn. 1.12. 2021.
