Makrosomia płodu w piśmiennictwie definiowana jest zwykle jako masa urodzeniowa przekraczająca 4000 g, 4200 g lub 4500 g. Niektórzy autorzy za makrosomię uznają wagę urodzeniową dziecka przekraczającą 90 centyl dla danego wieku ciążowego i określonej populacji. American College of Obstetricians and Gynecologists definiuje makrosomię jako urodzeniową masę przekraczającą 4500 g.
Jakie są czynniki ryzyka rozwoju makrosomii płodu?
- cukrzyca u matki – makrosomia płodu występuje 10x częściej
- otyłość rodzącej – kobiety z BMI powyżej 40 mają 3-krotnie większe ryzyko urodzenia dziecka z makrosomią
- poród po terminie
- nadmierny przyrost masy ciała w ciąży
- noworodek kobiety z makrosomią w wywiadzie
- wielorództwo – w badaniach własnych matki dzieci makrosomicznych charakteryzowała zdecydowanie większa rodność
- starszy wiek matki – prawie 30% kobiet po 45. roku życia rodzi dzieci powyżej 90. centyla
- płód płci męskiej
- wrodzony hiperinsulinizm
Jak często występuje makrosomia płodu?
Częstość występowania makrosomii płodu w populacji waha się od 6 % do 14,5%.
Ilość noworodków z makrosomią wzrasta. Jako przyczynę tego zjawiska podaje się wzrost częstości kobiet ciężarnych o BMI przed ciążą powyżej 25 oraz zmniejszenie odsetka ciężarnych palących wyroby tytoniowe.
Jakie mogą być powikłania makrosomii płodu?
- uraz okołoporodowy
- dystocja barkowa
- niska punktacja według skali Apgar
- poporodowa hipoglikemia
- przedłużona żółtaczka
- zwiększone ryzyko porodu zabiegowego drogą pochwową
- zwiększone ryzyko ukończenia ciąży drogą cięcia cesarskiego
- zwiększone ryzyko urazów dróg moczowo-płciowych i odbytnicy
- ryzyko zwiększonej utraty krwi podczas porodu
Jak rozpoznajemy makrosomię płodu?
Metody identyfikacji płodów makrosomicznych dzielimy na: ultrasonograficzne, kliniczne i matczyne.
-
metody ultrasonograficzne
Pomiary BPD, FL, HC i AC pozwalają przewidywać szacunkową masę płodu. Szansa rozpoznania dużego płodu w badaniu ultrasonograficznym w ciąży niepowikłanej wynosi od 17 do 76%. W przypadku cukrzycy ciążowej wykrywalność płodów makrosomicznych jest wyższa i wynosi od 44 do 81%.
-
metody kliniczne i matczyne
Pomiar wysokości dna macicy chwytami Leopolda z uwzględnieniem wywiadu położniczego również sprawdza się w ocenie szacunkowej masy płodu. Kliniczna ocena masy płodu pozwala na wykrycie 40-52% płodów o masie ciała powyżej 4000 g dla ogółu populacji, 61% dla ciąż powikłanych cukrzycą ciążową oraz 66-86% dla ciąż trwających powyżej 41 tygodni.
Stwierdzono także znamienną statystycznie kolerację między ilością płynu owodniowego w połowie trzeciego trymestri ciąży i urodzeniową masą dziecka. Szacunkowa przewidywana masa płodu w USG przekraczająca 71. centyl i jednocześnie AFI wyższe lub równe 60. centyl są silnymi predyktorami makrosomii płodu.
Jakie jest postępowanie w przypadku podejrzenia nadmiernej masy ciała płodu?
Postępowanie w przypadku podejrzenia makrosomii płodu obejmuje indukcję porodu, planowane cięcie cesarskie, lub postępowanie wyczekujące. W przypadku ciąży niepowikłanej podejrzenie makrosomii płodu nie jest wskazaniem do indukcji porodu, lub pierwotnego cięcia cesarskiego. W ciążach powikłanych cukrzycą ciążową, po uprzednim cięciu cesarskim, lub po przebytej dystocji barkowej poród dziecka z makrosomią zwiększa ryzyko wystąpienia powikłań.
Zobacz także: Indukcja porodu – kiedy należy ją przeprowadzić i jakie są sposoby jej wykonania?
Zalecenia American Collage of Obstetricians and Gynecologists wskazują, że elektywne cięcie cesarskie powinno być wykonane u płodów z szacunkową masa 5000 g i więcej u pacjentek zdrowych i 4500 g i więcej u pacjentek obciążonych cukrzycą.
Według polskich ekspertów cięcie cesarskie powinno być wykonane jeżeli szacunkowa masa płodu wynosi 4500 g i więcej u pacjentek zdrowych, 4200 g i więcej u pacjentek z cukrzycą oraz gdy różnica między obwodem brzuszka a obwodem główki płodu wynosi 4 cm lub więcej na korzyść brzuszka.
Zobacz także: Czy cukrzyca ciążowa jest wskazaniem do rozwiązania ciąży drogą cięcia cesarskiego?
Bibliografia:
- Makrosomia płodu jako problem kliniczny – rozpoznawanie i postępowanie, Julia Zaręba-Szczudlik, Ewa Romejko, Saada Ahmed, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 3, zeszyt 2, 117-123, 2010