Wirus herpes simplex - HSV - jest wirusem należącym do rodziny Herpesviridae i występuje powszechnie, stąd też jego nazwa w tłumaczeniu to wirus opryszczki pospolitej.
Herpeswirusy zarażają trwale, co oznacza, że wirus pozostaje w organizmie do końca życia. Wnikają do organizmu przez błony śluzowe oraz skórę, następnie migrują do układu nerwowego, gdzie lokalizują się w odpowiednich zwojach nerwowych i pozostają w postaci utajenia (postać latentna).
Do zakażenia pierwotnego, dochodzi w momencie ekspozycji osoby nieposiadającej w swoim organizmie przeciwciał przeciwko HSV.
Osoby posiadające już przeciwciała przeciwko danemu typowi wirusa opryszczki pospolitej mogą przechodzić nawrotowe zakażenia i będą one występowały u części zainfekowanych, objawowo lub nie.
Jakie są typy wirusa opryszczki pospolitej?
Za zmiany w okolicy twarzy i jamy ustnej przeważnie odpowiada typ 1 wirusa opryszczki (HSV - 1), a jego nosicielami jest blisko 90% populacji. Niemal co 3 Polak powyżej 15 roku życia przejawia objawy chorobowe wirusa opryszczki wargowej. Do zakażenia HSV - 1 najczęściej dochodzi we wczesnym dzieciństwie (2-5 lat).
Typ 2 (HSV- 2) odpowiada raczej za wystąpienie opryszczki genitalnej, nie mniej jednak możliwe jest, aby oba typy wirusa wywołały zarówno opryszczkę górnych jak i dolnych części ciała, natomiast do zakażenia HSV powodującym opryszczkę genitalną prawie zawsze dochodzi poprzez kontakt seksualny.
Niezależnie od typu wirusa oraz miejsca jego wniknięcia, zmiany, jeśli występują, wyglądają niemal identycznie.
W jaki sposób noworodek i niemowlę mogą zarazić się wirusem opryszczki?
Wiele czynników wpływa na przenoszenie wirusa na noworodki i niemowlęta.
Wirus opryszczki pospolitej jest najbardziej zaraźliwy w momencie wystąpienia objawów, niemniej jednak w przypadku ich braku, również może zostać przeniesiony na innych.
W przypadku opryszczki okolicy twarzy i jamy ustnej, zakażenie - typowo - odbywa się poprzez bezpośredni kontakt zmiany zakaźnej nosiciela ze skórą i/lub błoną śluzową ciała noworodka/niemowlęcia, czyli np. pocałunek bezpośrednio w usta, oko lub ogólnie w okolicę twarzy, może skutkować zainfekowaniem dziecka wirusem HSV.
Rzadziej do zakażenia dochodzi w podczas wcześniejszego dotknięcia okolicy zmiany wirusowej, a następnie dotknięcia dziecka dlatego tak ważna jest higiena oraz nawyk mycia rąk, zwłaszcza w kontakcie z noworodkiem, niemowlęciem i małym dzieckiem.
Czym jest opryszczka noworodków?
Opryszczka noworodków jest chorobą wirusową i może być bardzo niebezpieczna dla małych dzieci, których system odpornościowy nie jest jeszcze w pełni wykształcony i może sobie nie poradzić samodzielnie w walce z wirusem.
Czasami opryszczka noworodków dotyka jedynie oczu, ust czy skóry dziecka i w takich przypadkach, większość zakażonych dzieci, pokona chorobę po zastosowaniu leczenia antywirusowego.
Zakażenia noworodków, chociaż występują stosunkowo rzadko, mogą być poważne w skutkach.
Zarówno zakażenie HSV-1 jak i HSV-2 narażają noworodki na wysokie ryzyko rozwoju ciężkich i zagrażających życiu objawów i powikłań takich jak:
- śmiertelne uszkodzenia narządów wewnętrznych w tym serca, wątroby czy płuc,
- wirusowe zapalenie opon mózgowych,
- nawracające owrzodzenia na błonach śluzowych i skórze twarzy i/lub okolicy genitalnej,
- ślepota, głuchota, a nawet zgon w przypadku rozsianej formie choroby.
Im młodsze dziecko, tym bardziej podatne jest na szkodliwe i poważne skutki infekcji, której można zapobiegać, stosując się do kilku prostych zasad.
Jak zapobiegać zakażeniu noworodka/niemowlęcia i małego dziecka wirusem opryszczki?
Ponieważ do zakażenia noworodka dochodzi najczęściej typem wirusa powodującym opryszczkę genitalną, bardzo ważny w zapobieganiu zakażenia jest dokładny wywiad.
Jeśli jesteś świadoma lub podejrzewasz, że może być nosicielką wirusa opryszczki genitalnej, koniecznie powiadom o tym opiekujący się tobą zespół medyczny, zarówno w ciąży jak i podczas porodu.
Rzadko dochodzi do zakażenia wewnątrzmacicznego, natomiast okołoporodowo istnieje już istotne ryzyko transmisji wirusa na noworodka, zwłaszcza jeśli matka przechodzi pierwotną lub nawrotową objawową infekcję opryszczką genitalną w ciągu 6 tyg. poprzedzających poród. Ryzyko istotnie spada, jeśli matka chorowała na opryszczkę genitalną przed ciążą albo w I lub II trymestrze.
W przypadku zdiagnozowania pierwotnego zakażenia wirusem opryszczki genitalnej w III trymestrze ciąży należy rozważyć poród drogą cięcia cesarskiego celem zminimalizowania ryzyka zakażenia noworodka, natomiast nie da się go całkowicie wyeliminować. Poród drogami natury jest możliwy jeśli matka chorowała na opryszczkę genitalną przed ciążą i w czasie okołoporodowym nie wykazuje oznak czynnej opryszczki.
Jeśli natomiast czujesz, że wirus opryszczki wargowej zaczyna się uaktywniać, masz jakiekolwiek oznaki infekcji nawrotowej, aby uniknąć transmisji wirusa, zastosuj następujące środki ostrożności:
- umyj ręce przed kontaktem z dzieckiem,
- nie całuj żadnych dzieci,
- umyj ręce przed karmieniem piersią,
- stosuj leczenie antywirusowe, aby zmniejszyć namnażanie wirusa i objawy oraz skrócić czas trwania infekcji,
- stosuj plastry ochronny zasłaniające wykwity opryszczki,
Przestrzeganie powyższych zasad dotyczy nie tylko rodziców, ale wszystkich osób mających kontakt z noworodkami, niemowlętami i małymi dziećmi.
Warto, jako rodzice, dbać o to, aby ktokolwiek kto chce mieć kontakt z naszym małym dzieckiem, zadbał o higienę rąk. Jest to jedna z bardzo prostych, acz bardzo ważnych rzeczy, jakie rodzice mogą zrobić dla swoich dzieci. Dzięki nawykowi mycia rąk chronimy nasze dzieci nie tylko przed zakażeniami wirusem opryszczki, ale też przed masą innych, bytujących i transmitowanych za pomocą naszych rak patogenów.
Czy w czasie opryszczki można karmić dziecko piersią?
W przypadku aktywnej opryszczki u mamy karmiącej obowiązują zasady bezpieczeństwa opisane powyżej.
Mama karmiąca piersią, przechodząca aktywną opryszczkę, może karmić piersią, natomiast powinna zachować szczególną ostrożność.
Jedyną sytuacją, w której mama karmiąca piersią nie powinna kontynuować karmienia, jest wystąpienie opryszczki na brodawce piersiowej oraz w jej okolicy. Można karmić zdrową piersią. Po wygojeniu się zmian chorobowych oraz braku objawów zakażenia wirusem mama może wrócić do karmienia z obu piersi. Aby utrzymać laktację, chorą pierś należy opróżniać ręcznie lub laktatorem, natomiast mleko najprawdopodobniej zostaje skażone podczas odciągania, dlatego należy je utylizować.
Bibliografia:
- https://podyplomie.pl/publish/system/articles/pdfarticles/000/014/547/original/41-49.pdf?1481208559
- https://cps.ca/documents/position/prevention-management-neonatal-herpes-simplex-virus-infections
- https://www.mp.pl/pytania/pediatria/chapter/B25.QA.19.25.7.
- https://cps.ca/documents/position/prevention-management-neonatal-herpes-simplex-virus-infections
- https://journals.viamedica.pl/forum_dermatologicum/article/view/56403/43325
- https://www.nhs.uk/conditions/neonatal-herpes/
- https://www.who.int/en/news-room/fact-sheets/detail/herpes-simplex-virus
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/lista/86800,jak-chronic-noworodka-przed-zakazeniem-wirusem-opryszczki
