Ciążą to wyjątkowy etap w życiu kobiety. W ciele kobiety ciężarnej zachodzi dużo zmian, przystosowując jej organizm do rozwoju dziecka. Warto przygotować swoje ciało do tego okresu, aby zmniejszyć ryzyko ewentualnych powikłań.
Planując ciążę, każda kobieta powinna udać się na wizytę do specjalistów, a także ocenić dotychczasowy tryb życia, czy opiera się on na zdrowym odżywianiu, aktywności fizycznej i czy występują jakiekolwiek używki.
Jakie czynniki są ważne w przygotowywaniu swojego organizmu do ciąży?
Zdrowe odżywianie
Dużo mówi się o tym, że kobieta w ciąży powinna się zdrowo odżywiać, ale tak naprawdę to już przed zajściem w ciążę należy wprowadzać zdrowe nawyki do swojej diety. Nadwaga, otyłość jak i niedowaga będą miały negatywny wpływ na przebieg ciąży. Podstawą w zdrowym odżywianiu powinna być zróżnicowana dieta, odpowiednia ilość warzyw i owoców oraz duża ilość wody. Najlepiej zrezygnować z soków i napojów gazowanych. W diecie powinny się naleźć ryby, tłuszcze roślinne, a także produkty mleczne. Dodatkowo należy ograniczyć spożycie soli, a także jedzenia typu „fast food”.
Aktywność fizyczna
Ćwiczenia fizyczne będą wzmacniały mięśnie i poprawiały ogólną kondycję organizmu. Jeżeli kobieta będzie aktywna już przed ciążą, będzie mogła kontynuować daną aktywność przez całą ciążę. Z badań wynika, że kobiety bardziej aktywne mają lepsze samopoczucie, a także mniej dolegliwości ciążowych. Wydolność organizmu będzie również wpływała na przebieg porodu i odczuwanie bólu. Ponadto osoby bardziej aktywne rzadziej odczuwają dolegliwości psychiczne takie jak obniżony nastrój.
Używki
Każda kobieta planująca ciążę powinna zrezygnować z palenia papierosów, picia alkoholu oraz innych używek. Papierosy mogą negatywnie wpływać na możliwość zajścia w ciążę oraz na rozwój dziecka. Badania wykazały, że toksyny w nich zawarte wpływają na wczesną niewydolność jajników oraz zmniejszoną częstość implantacji zarodka. Wykazano, że palenie papierosów skutkuje opóźnieniem zajścia w ciążę o rok. Palenie wiążę się również z powikłaniami w trakcie trwania ciąży, takimi jak: nawracające poronienia, poród przedwczesny i ciąża ektopowa. Jeżeli chodzi o noworodka, palenie papierosów przez rodziców lub kobietę w ciąży zwiększa ryzyko zespołu nagłej śmierci niemowląt — SIDS (sudden infant death syndrome ). Nie wykazano jednoznacznie wpływu alkoholu na płodność, natomiast znany jest negatywny wpływ jego spożywania na rozwijający się płód. Spożywanie alkoholu w ciąży może doprowadzić do wystąpienia u dziecka Płodowego Zespołu Alkoholowego. Ważne jest, aby już starając się o ciążę, kobieta zrezygnowała z alkoholu, gdyż płód bardzo intensywnie rozwija się w pierwszych tygodniach, gdy kobieta zazwyczaj jeszcze nie wie, że jest w ciąży.
Czy planując ciążę należy odwiedzić stomatologa?
Zalecenia, aby odwiedzić stomatologa, przed zajściem w ciążę nieraz szokuje, ale takie działanie ma potwierdzenie w badaniach naukowych. Dowiedziono, że nieleczona próchnica lub inne zakażenia w obrębie jamy ustnej mogą być szkodliwe dla rozwijającego się dziecka, a nawet doprowadzić do poronienia lub porodu przedwczesnego. Dodatkowo próchnica u matki zwiększa ryzyko pojawienia się u dziecka próchnicy wczesnego dzieciństwa. Przed ciążą nie ma żadnego niebezpieczeństwa związanego z wykonaniem zdjęcia rentgenowskiego, natomiast, gdy kobieta jest w ciąży, powinno być ono wykonywane w ostateczności, gdy korzyści z jego wykonania przewyższają potencjalne ryzyko tej procedury.
Czy należy odbyć konsultację ginekologiczną planując ciążę?
Kobieta planująca ciążę powinna mieć wykonaną cytologię, która jest profilaktyką raka szyjki macicy, USG narządu rodnego oraz USG piersi. Dzięki ultrasonografii można wykluczyć choroby mogące uniemożliwiać lub utrudniać zajście w ciążę oraz wcześnie wykryć zmiany nowotworowe. Jeśli lekarz będzie widział potrzebę, to przekaże pacjentce skierowanie na podstawowe badania krwi i moczu. Kobieta przygotowująca się do zajścia w ciążę powinna też otrzymać skierowanie, aby oznaczyć przeciwciała chorób zakaźnych, takich jak różyczka czy ospa wietrzna, które są szczególnie niebezpieczne w ciąży. Na ich podstawie lekarz ocenia czy należałoby rozważyć dawkę przypominającą, czy poziom przeciwciał jest wystarczający. Główny Inspektorat Sanitarny zaleca, aby przed planowaną ciążą sprawdzić, czy było się szczepionym przeciwko: odrze, śwince, różyczce, ospie wietrznej, WZW typu B, krztuścowi i grupie.
Jeśli kobieta planująca ciążę choruje na jakiekolwiek choroby przewlekłe powinna w tym czasie udać się do lekarza na kontrolę i dowiedzieć się, czy w aktualnym stanie jest bezpieczne, aby zaszła w ciążę. Może się pojawić konieczność zmiany przyjmowanych leków lub zmiana dotychczasowych dawek. W trakcie ciąży należy nadal pozostać pod opieką danego specjalisty.
Jaką suplementację należy włączyć w czasie przygotowań do ciąży?
Według zaleceń PTGiP każda kobieta w okresie rozrodczym powinna suplementować kwas foliowy. Dawka różni się w zależności od stopnia ryzyka niedoboru oraz wcześniejszego występowania wad cewy nerwowej w rodzinie. Niedobór tego składnika może doprowadzić do wzrostu stężenia homocysteiny we krwi, a to może negatywnie wpływać na rozwój układu nerwowego płodu i przebieg ciąży. Dodatkowo niedobór folianów w ciąży będzie prowadził do rozwoju anemii megaloblastycznej i wad wrodzonych u płodu, szczególnie wad cewy nerwowej. Nadmiar też będzie niekorzystny, mogąc doprowadzić do insulinooporności, otyłości albo cukrzycy typu 2 w późniejszym życiu dziecka. Dlatego tak ważne jest stosowanie zaleconej dawki. Kolejne zalecenie dotyczy suplementacji witaminy D. Wprawdzie nie ma osobnych zaleceń dla kobiet planujących ciążę, jednakże wytyczne rekomendują podaż tej witaminy u wszystkich osób w Polsce od października do marca. Jest to związane z ogólnopopulacyjnym niedoborem tej witaminy. Z badań z 2019 r. wynika, iż uzupełnianie jej niedoborów może zmniejszać ryzyko stanu przedrzucawkowego w ciąży, ciężkiego krwotoku poporodowego, cukrzycy ciążowej oraz niskiej masy urodzeniowej dziecka.
Bibliografia:
- Pels1, A. Kobylińska, M. Kukurba-Setkowicz, A. Szulik , R. Chałas, Profilaktyka stomatologiczna i postępowanie lecznicze u kobiet w ciąży. Stanowisko grupy roboczej ds. profilaktyki stomatologicznej u kobiet w ciąży Polskiego Oddziału Sojuszu dla Przyszłości Wolnej od Próchnicy [online], Lublin, Nowa Stomatologia, 2018 [dostęp: 02.12.2021], Dostępny w Internecie < http://www.nstomatologia.pl/wp-content/uploads/2019/01/ns_2018_159-165_PL.pdf>
- Wiesner , P. Paśko, Stosowanie suplementów u kobiet ciężarnych w świetle najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników [online], Kraków, Opieka farmaceutyczna, 2021 [dostęp: 2.12.2021], Dostępny w Internecie <https://www.ptfarm.pl/download/?file=File%2FFarmacja+Polska %2F2021%2F1%2F06_SZ_Suplementacja_w_ciazy_n.pdf>
- Rusińska i in., Zasady suplementacji i leczenia witaminą D [online], Warszawa, Postępy neonatologii, 2018 [dostęp: 2.12.2021], Dostępny w Internecie <http://mavipuro.pl/jourarch/PN2018001.pdf>
- Gretchen Garbe Collins, Brooke V. Rossi, Wpływ zmiany stylu życia, diety oraz suplementacji witamin na naturalną płodność [online], Fertility Research and Practice, 2015 [dostęp 2.12.2021], Dostępny w Internecie <https://www.mp.pl/ginekologia/wytyczne/inne/157813,wplyw-zmiany-stylu-zycia-diety-oraz-suplementacji-witamin-na-naturalna-plodnosc>
- dr n. med. Piotr Sawiec, Zapobieganie nagłym zgonom niemowląt. Aktualne (2016) zalecenia American Academy of Pediatrics [online], Pediatrics, 2016 [dostęp 2.12.2021], Dostępny w Internecie <https://www.mp.pl/pediatria/artykuly-wytyczne/wytyczne/163740,zapobieganie-naglym-zgonom-niemowlat>
- Sochaczewska Diana1 , Czeszyńska Maria Beata1 , Konefał Halina1 , Garanty-Bogacka Barbara, Palenie czynne lub bierne w okresie ciąży a wybrane parametry morfologiczne i powikłania okresu noworodkowego [online], Szczecin, Ginekologia Polska, 2010 [dostęp 2.12.2021], Dostępny w Internecie <file:///C:/Users/domin/Downloads/46431-93305-1-pdf>
