Sen jest niezbędnym warunkiem zdrowia i fizjologiczną potrzebą każdego człowieka, zapewniającą równowagę fizyczną i psychiczną. Zaburzenia snu znacznie upośledzają funkcjonowanie w ciągu dnia, pogarszają koncentracje i szybkość reakcji na bodźce. Problemy ze snem stanowią jedną z częściej zgłaszanych przez kobiety w ciąży dolegliwości.
Czym jest bezsenność?
Bezsenność charakteryzuje się jako niedostateczną długość i/lub jakość snu.
Pacjenci cierpiący na bezsenność skarżą się na:
- zaburzenia trwania snu (częste budzenie),
- utrudnione zasypianie,
- skrócenie snu (przedwczesne budzenie),
- brak snu, lub złą jakość snu nie pozwalającą na prawidłowe funkcjonowanie w ciągu dnia.
W zależności od czasu jej trwania bezsenność możemy podzielić na:
- przygodną, która trwa kilka dni,
- krótkotrwałą, która trwa do 3 tygodni,
- przetrwałą, przewlekłą, trwającą ponad 3 tygodnie.
Kiedy najczęściej kobiety ciężarne zgłaszają problemy ze snem?
Największe nasilenie zaburzeń snu występuje w I i w III trymestrze ciąży. Bezsenność w I trymestrze ciąży najsilniej związana jest ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie kobiety. Problemy ze snem w III trymestrze ciąży zwykle są wynikiem czynników mechanicznych związanych z dużą macicą, trudnością w znalezieniu odpowiedniej pozycji, częstych nocnych mikcjach oraz zgagą.
Jakie zmiany hormonalne mają największe znaczenie w występowaniu bezsenności?
W czasie ciąży najważniejszymi hormonami, których stężenia w organizmie kobiety wzrastają wraz z jej zaawansowaniem są estrogen i progesteron. Obserwuje się także wzrost stężenia prolaktyny, gonadotropiny kosmówkowej i oksytocyny.
Estrogen – oddziałuje na sen REM, skraca latencję I stadium, wpływa na osłabienie synchronizacji regulacji temperatury ciała z rytmem okołodobowym, wydłuża całkowity czas snu, oraz podwyższa poziom TSH.
Progesteron wpływa na sen NREM. Ma udział w skróceniu latencji I stadium. Jego działanie można porównać z działaniem leków uspokajających.
W czasie snu wzrasta stężenie prolaktyny, która wydłuża czas trwania fazy REM i NREM. Uważa się, że to prolaktyna jest odpowiedzialna za nadmierną senność w I trymestrze ciąży i wydłużenie całkowitego czasu trwania snu.
Gonadotropina kosmówkowa to jeden z bardziej istotnych hormonów I trymestru ciąży. W doświadczeniu przeprowadzanym na szczurach po podaniu gonadotropiny kosmówkowej dochodziło do wydłużenia obu faz snu i zmiany w cyklu sen-czuwanie.
Oksytocyna, której szczytowe wydzielanie przypada na godziny nocne ma negatywny wpływ na sen. Wpływając na wywoływanie czynności skurczowej macicy może odpowiadać za bezsenność w III trymestrze ciąży.
Zobacz także: Stosowanie jakich leków może mieć wpływ na wzrost stężenia prolaktyny?
Jak leczymy bezsenność w czasie ciąży?
W czasie ciąży nie zaleca się stosowania środków farmakologicznych w leczeniu problemów związanych z bezsennością. Leki należy stosować jedynie wówczas, kiedy korzyści przewyższą potencjalne ryzyko dla płodu.
Istnieją jednak metody, które mogą poprawić komfort snu kobiet ciężarnych. Należą do nich:
- odpowiednie przygotowanie pomieszczenia przeznaczonego do snu (wywietrzenie pokoju, temperatura nieprzekraczająca 21 stopni Celsjusza, zasłonięcie okien),
- ograniczenie, lub całkowita rezygnacja z przyjmowania kofeiny,
- picie dużej ilości płynów w czasie dnia i ograniczenie ich przed położeniem się spać,
- jedzenie lekkich, pełnowartościowych posiłków, 5-6 razy dziennie,
- kładzenie się i wstawanie o tej samej porze,
- ruch na świeżym powietrzu,
- unikanie posiłków wywołujących zgagę,
- leżenie na lewym boku z poduszką między nogami i pod brzuchem.
Bibliografia:
- Grabska-Kobyłecka I., Nowak D., Sen, bezsenność i jej leczenie – krótki przegląd aktualnej wiedzy ze szczególnym uwzględnieniem ziołolecznictwa, Pediatria i Medycyna Rodzinna 2014, 10 (3), 270–277
- Jarema M., Standardy leczenia farmakologicznego niektórych zaburzeń psychicznych, ViaMedica, 2015.
