Spontaniczne rozpoczęcie akcji porodowej to najlepsza opcja dla kobiety ciężarnej jak i jej nienarodzonego dziecka.
Zdarzają się jednak sytuacje, kiedy nadchodzi wyliczony termin porodu, a skurcze nie pojawiają się lub sytuacja położnicza ulega zmianie i do rozwiązania ciąży musi dojść szybciej.
Lekarz ginekolog może wtedy podjąć decyzję o indukcji porodu.
Jakie są wskazania do indukcji porodu?
Polskie Towarzystwo Ginekologiczne opracowało listę sytuacji, w których należy rozważyć indukcję porodu.
Wskazania ze strony matki:
- PROM,
- nadciśnienie indukowane ciążą,
- stan przedrzucawkowy,
- cukrzyca,
- zakażenie wewnątrzmaciczne,
- konflikt serologiczny.
Wskazania ze strony płodu:
- hipotrofia (IUGR),
- zagrażająca zamartwica wewnątrzmaciczna,
- obumarcie wewnątrzmaciczne donoszonego płodu w wywiadzie,
- wady rozwojowe.
Jakie są metody indukcji porodu?
Współcześnie położnictwo dysponuje skutecznymi i różnorodnymi metodami indukcji. Każda z nich ma swoje zalety i wady. Odpowiedni sposób wywołania czynności skurczowej macicy lekarz dobiera indywidualnie do sytuacji położniczej ciężarnej.
Możemy wyodrębnić 3 grupy indukcji: farmakologiczna, mechaniczna oraz niefarmakologiczna.
Indukcja farmakologiczna:
- oksytocyna — to najczęstsza substancja stosowana w stymulacji porodu. Naturalnie hormon ten produkowany jest w podwzgórzu. Magazynuje i uwalnia go tylny płat przysadki. W ramach indukcji porodu oksytocynę podaje się w we wlewie kroplowym lub za pomocą pompy infuzyjnej dożylnie według algorytmu. Najpoważniejszym powikłaniem zastosowania oksytocyny jest nadmierna stymulacja macicy, która grozi wystąpieniem długotrwałych tonicznych skurczów, a w następstwie niedotlenieniem płodu.
- prostaglandyny — to grupa hormonów zwierzęcych. Po tę metodę sięga się zazwyczaj w sytuacjach, gdy szyjka macicy nie jest dość dojrzała. Prostaglandyny można podawać dożylnie lub miejscowo- bezpośrednio do kanału szyjki macicy. Żel prostaglandynowy podawany do kanału szyjki macicy powoduje jej dojrzewanie, co ułatwia rozwieranie ujście zewnętrznego.
Indukcja mechaniczna:
- amniotomia – należy do jednych z najstarszych metod indukcji porodu. Wykonywana jest poprzez nakłucie lub przerwanie pęcherza płodowego. W przypadku rozwarcia ujścia zewnętrznego na 3–4 cm po samoistnym rozpoczęciu porodu zabieg amniotomii może skrócić czas czynnej fazy rozwierania szyjki macicy o ponad jedną trzecią.Powikłaniami amiotomii są: wypadnięcie pępowiny, uszkodzenie skóry główki płodu, nieprawidłowe wstawianie się główki płodu do kanału rodnego, a także możliwość zakażenia wewnątrzmacicznego w przypadku przedłużonego odpływania płynu owodniowego.
- odklejenie dolnego bieguna pęcherza płodowego (ODBPP)- metoda ta polega na delikatnym odklejeniu podczas badania wewnętrznego kosmówki od doczesnej. Rozciąganie szyjki przez wprowadzenie do jej kanału jednego lub dwóch palców sprzyja uwalnianiu endogennej oksytocyny. Odklejenie dolnego bieguna pęcherza płodowego, poprzedzające inne metody indukcji porodu, pozwala na użycie niższych dawek oksytocyny w trakcie stymulacji czynności skurczowej. Powikłania ODBPP dotyczą infekcji, krwawienia oraz przypadkowego pęknięcia błon płodowych i występują relatywnie rzadko.
- cewnik Foley’a – jest kolejną metodą mechanicznej indukcji porodu. Polega na wprowadzaniu cewnika Foleya do kanału szyjki. Część cewnika z balonikiem umieszcza się powyżej ujścia szyjki macicy, a następnie wypełnienia się go solą fizjologiczną. Miejscowe ciśnienie wywierane na tkanki prowadzi do uwolnienia prostaglandyn. Założenie cewnika nie wiąże się z odczuciem bólu. Może dostarczać jednak nieprzyjemnych odczuć, które kobiety określają przede wszystkim jako sprawiające dyskomfort takie jak: uczucie chłodu, ucisku, obciążenia, szczypania lub pieczenia. Najczęstszymi powikłaniami założenia cewnika Foley’a są zakażenia, krwawienia oraz przedwczesne pęknięcie błon płodowych.
Metody niefarmakologiczne:
Niektóre z niefarmakologicznych metod indukcji porodu zalecanych przez położne i ich przypuszczalny wpływ na stan macicy:
- preparaty ziołowe o działaniu naskurczowym (olej z wiesiołka, liście maliny czerwonej),
- preparaty homeopatyczne o działaniu naskurczowym - Caulophyllum thalictroides,
Uwaga! Stosowanie jakichkolwiek preparatów w ciąży powinno być skonsultowane z lekarzem prowadzącym lub położną !
- aktywność fizyczna ( spacery, joga, chodzenie po schodach, taniec),
- akupunktura - stymulacja nerwowa, która prowadzi do uwolnienia prostaglandyn i oksytocyny,
- stosunek seksualny- wzniecanie porodu zarówno poprzez dostarczenie do dróg rodnych kobiety nasienia, bogatego źródła prostaglandyn, jak i wpływ uwolnienia endogennej oksytocyny w wyniku orgazmu,
- drażnienie brodawek sutkowych – uwolnienie endogennej oksytocyny.
Bibliografia
- World Health Organization, Dept. of Reproductive Health and Research: „WHO recommendations for induction of labour”,2011, https://www.who.int/reproductivehealth/publications/maternal_perinatal_health/9789241501156/en/
- Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego
dotyczące indukcji porodu, Ginekologia i Perinatologia Praktyczna 2017; 2(2): 58S–71S , - Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie standardów postępowania medycznego przy udzielaniu świadczeń zdrowotnych w dziedzinie położnictwa i ginekologii z zakresu okołoporodowej opieki położniczo-ginekologicznej, sprawowanej nad kobietą w okresie ciąży, porodu, połogu, w przypadkach występowania określonych powikłań oraz opieki nad kobietą w sytuacji niepowodzeń położniczych. Dz.U. 2015, poz.; 2007,
- Klimek M., Mierzwa A.: Wybrane metody preindukcji i indukcji porodu ,
stosowane w krakowskich szpitalach, Problemy Pielęgniarstwa, 2015; 23 (4): 496S–501S, - Kalinka J. Kostrzewa M.: Indukcja porodu. Część 1. Kontrowersje i korzyści
wynikające ze wskazań do indukcji porodu, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, 2021; 5(4), 185S-189S, - Patro-Małysza J.: Wykorzystanie cewnika Foleya w preindukcji porodu – wpływ na wyniki perinatalne (praca doktorska), Uniwersytet Medyczny, Lublin 2009 ,
- Boulvain M., Stan C.M., Irion O.: Membrane sweeping for induction of labour, Cochrane Database Syst. Rev. 2005.;1:CD000451,
- Kelly AJ., Kavanagh J., Thomas J.: Castor oil, bath and/or enema for cervical priming and induction of labour, Cochrane Database Syst. Rev. 2013;24:7:CD003099.
