Kiedy powinna odbyć się pierwsza profilaktyczna konsultacja ginekologiczna?
Według zaleceń do kontroli ginekologicznej nastolatka, a później kobieta powinna zgłaszać się na wizytę raz w roku od czasu wystąpienia pierwszej miesiączki.
Poleca się, by wizyta ta odbywała się zawsze w tym samym miesiącu (np. miesiącu urodzin, by łatwiej było o niej pamiętać).
Wizyta u ginekologa dziecięcego jest pierwszym kontaktem dziewczynki z lekarzem tej specjalności i zgodnie z prawem pierwszych skojarzeń przebieg tej wizyty istotnie wpływa na zachowania prozdrowotne dorosłej kobiety, warto więc, by odbywała się ona w miłej atmosferze z pełnym poszanowaniem intymności i godności młodej osoby.
Kto powinien przeprowadzać badanie ginekologiczne dziecka?
Badanie ginekologiczne profilaktyczne u dziecka, lub udzielenie porady medycznej w tej specjalności powinien wykonać wyszkolony ginekolog dziecięcy.
W przypadkach nagłych urazów narządów płciowych, czyli w stanach tzw. wyższej konieczności badanie może przeprowadzić doświadczony ginekolog na dyżurze w obrębie izby przyjęć szpitala, lub lekarz innej specjalności z zachowaniem należytej staranności zarówno w zakresie badania, jak i dokumentacji medycznej.
W przypadku, gdy matka zgłasza się z dzieckiem do lekarzy innych specjalności oglądanie narządów płciowych zewnętrznych i ich badanie palpacyjne wymaga uzasadnienia badania.
Jakie są wskazania do badania ginekologicznego dziecka?
- zespół objawów chorobowych sugerujących schorzenie narządów płciowych (bóle brzucha, krwawienie z dróg rodnych, stany zapalne narządów płciowych, guzy w podbrzuszu, zapalenie układu moczowego, ciało obce w pochwie)
- przedwczesny, opóźniony, lub zaburzony rozwój somatyczno-płciowy dziewcząt
- nieprawidłowości w obrębie gruczołów sutkowych (stopień wykształcenia gruczołów sutkowych niezgodny ze stadium rozwojowym dziewczynki - agnezja, hipoplazja, asymetria), guzy, zapalenia gruczołów sutkowych
- badanie profilaktyczne dzieci przez lekarza rodzinnego - oglądanie narządów płciowych musi odbywać się w obecności rodziców i za ich zgodą
- badanie ginekologiczne nastolatki na jej prośbę - w wieku powyżej 16 lat nie jest wymagana zgoda opiekuna prawnego
- urazy, przestępstwa seksualne wobec dzieci
- po badaniu przez lekarza sądowego i na jego wniosek - w celu zabezpieczenia przed chorobami przenoszonymi drogą płciową lub ewentualną ciążą powstałą w wyniku gwałtu
Jakie są zasady badania ginekologicznego dzieci?
Warto zaznaczyć, że dziecko (w stopniu dostosowanym do jego wieku) należy przygotować do wizyty lekarskiej. Pozwoli to na redukcje jego niepokoju związanego z nową sytuacją i poczucia skrępowania podczas badania lekarskiego.
Na przebieg wizyty składa się:
- wywiad lekarski
Podstawą dobrze przeprowadzonej wizyty lekarskiej jest wywiad lekarski. W tym przypadku jest on przeprowadzany zwykle z matką dziecka i dotyczy powodu zgloszenia się do ginekologa, przebiegu ciąży i porodu, okresu noworodkowego, dotychczasowego rozwoju somatyczno-płciowego, przebytych chorób i stosowanego leczenia, przyjmowanych leków, przebytych zabiegów operacyjnych, chorób występujących w rodzinie.
- badanie fizykalne
Następnie przeprowadzane jest badanie fizykalne - określa się typ budowy ciała, obecność cech dysmorficznych, stadium rozwoju płciowego wg Tannera, oceniamy wzrost, masę ciała, BMI.
- badanie ginekologiczne
Metoda badania lub odstąpienie od badania ginekologicznego zależy od wieku badanej dziewczynki oraz od przyczyny zgłoszenia się do ginekologa. Noworodek, niemowlę, małe dziecko, dziecko w okresie przedpokwitaniowym, czy nastolatka – wymagają innej techniki badania i innego przygotowania do badania. Przeprowadzone badanie ginekologiczne nie może być bolesnym, przykrym doświadczeniem dla pacjentki a tym bardziej dla dziecka. Nigdy nie należy badać z użyciem siły. W trybie pilnym np. po urazie narządów płciowych, kiedy nie mamy czasu na nawiązanie kontaktu z dzieckiem, należy przeprowadzić badanie ginekologiczne w warunkach znieczulenia lub po podaniu środków uspokajających.
Technika badania ginekologicznego zależnie od wieku pacjentki:
- badanie noworodka - wykonuje się za zgodą matki i w jej obecności. Zwykle badanie takie zleca neonatolog jeśli narządy płciowe zewnętrzne noworodka budzą wątpliwości co do określenia płci dziecka lub występują inne nieprawidłowości w ich budowie. Badanie narządów miednicy mniejszej można przeprowadzić ultrasonograficznie sondą brzuszną (TAS), lub waginalną (TVS) – przystawiamy koniec dalszy głowicy sondy do przedsionka pochwy noworodka,
- badanie niemowlęcia i małego dziecka -dziecko sadzamy na kolanach matki (tyłem do niej), matka przytrzymuje nóżki dziecka w odwiedzeniu. Dzieci starsze, układa się na fotelu ginekologicznym (jeśli się nie boją) lub na kozetce z nogami odwiedzionymi i stopami złączonymi powierzchnią podeszwową. Matka małego dziecka powinna uczestniczyć w badaniu, prosimy, żeby stanęła obok fotela ginekologicznego blisko głowy dziecka i trzymała je za rękę,
- badanie nastolatki - odbywa się na fotelu ginekologicznym, dziewczyna może poprosić o to by rodzic, lub opiekun prawny nie uczestniczył w badaniu.
Bibliografia:
- Zasady badania ginekologicznego i oceny rozwoju somatyczno-płciowego dziewcząt, Elżbieta Sowińska-Przepiera, Grażyna Jarząbek-Bielecka, Elżbieta Andrysiak-Mamos, Endokrynol. Ped. 9/2010;2(31):65-74
