Przepuklina pępkowa to dość częsta przypadłość okresu niemowlęcego. Zdarza się u jednego na sześciu noworodków. Jak są jej przyczyny i zalecenia w postępowaniu? Czy rzeczywiście jest groźna?
Czym jest przepuklina pępkowa?
Przepuklina pępkowa to wypuklenie zawartości jamy brzusznej poprzez otwarty pierścień pępkowy. Fizjologicznie powstaje na początku życia płodowego – szybko rosnące jelito z powodu braku miejsca w jamie brzusznej przemieszcza się przez szeroki otwór pępka do sznura pępowinowego. Wraz z dalszym rozwojem proces ten się cofa, stopniowo zamykając pierścień – jelito w całości wraca do jamy brzusznej. Zdarza się, że z jakiegoś powodu tak się jednak nie dzieje lub poród następuje zbyt szybko. Dlatego wrodzona przepuklina pępkowa częściej występuje u wcześniaków.
Jaki może być mechanizm powstawania przepukliny pępkowej?
Nie zawsze jednak wypuklenie widoczne jest już przy porodzie. Może do niego dojść w ciągu kilku pierwszych tygodni życia. Wraz z upływem czasu mięśnie brzucha wzmacniają się, zwiększając ciśnienie w jamie brzusznej, co może spowodować wypchnięcie zawartości jamy brzusznej poprzezotwór pępkowy i objawiać się jako niewielki balonik na pępku. Balonik ten zwany workiem przepukliny jest w kolorze skóry, daje się odprowadzić do wnętrza jamy brzusznej, jest miękki. Zawartość worka przepukliny to najczęściej otrzewna i tkanka tłuszczowa, rzadziej narządy jamy brzusznej w tym jelita.
Zdarza się, że przepuklina chowa się i uwypukla naprzemiennie w ciągu doby. Są sytuacje, które nasilają objawy przepukliny – parcie na stolec czy płacz powodują wzrost ciśnienia śródbrzusznego i uwypuklenie worka przepuklinowego. Podobnie dzieje się również u starszych niemowląt podczas siadania. Należy zaznaczyć, że przepuklina pępkowa nie boli.
Kiedy przepuklina pępkowa jest niebezpieczna?
Przepuklina pępkowa niepowikłana czyli nieuwięźnięta nie boli i daje się łatwo wcisnąć do środka jamy brzusznej. Inaczej jest w przepuklinie uwięźniętej - jeśli zablokowane zostały jelita znajdujące się w worku przepukliny może dojść do niedrożności jelit i innych groźnych powikłań.
Symptomy świadczące o uwięźnięciu przepukliny:
- bolesność, zaczerwienienie, twardość, napięcie worka przepukliny,
- przepuklina nie daje się odprowadzić,
- wymioty,
- niepokój, rozdrażnienie, płacz dziecka,
- wzdęty, nabrzmiały brzuszek,
- zatrzymanie gazów i stolca,
- podwyższona temperatura lub gorączka.
Uwięźnięta przepuklina pępkowa zdarza się bardzo rzadko, niemniej trzeba pamiętać o możliwości wystąpienia takiego powikłania. Gdy tylko zaobserwuje się wyżej wymienione symptomy, należy niezwłocznie udać się z dzieckiem do najbliższego szpitala.
Jak leczymy przepuklinę pępkową?
Uwięźniętą przepuklinę pępkową należy operować w trybie pilnym. Jeśli jednak przepuklina nie jest zablokowana i nie przynosi żadnych dolegliwości to leczenie jest zbędne. W większości przypadków schorzenie mija samo, na skutek wzmacniania się mięśni brzucha i zarastania otworu pępkowego. Lekarze zalecają obserwację, gdyż w około 85-90% przypadków przepuklina mija do ukończenia 5 roku życia dziecka. Dawniej częstą praktyką było naklejanie plastrów na odprowadzoną przepuklinę. Dziś coraz częściej odchodzi się od takiego postępowania na rzecz postępowania wyczekującego.
Domowym sposobem na walkę z przepukliną pępkową jest częste układanie dziecka na brzuszku – pozycja ta wzmacnia mięśnie brzucha, poprawia perystaltykę, dodatkowo ma dobry wpływ na ogólny rozwój dziecka.
Przepuklina pępkowa jest dosyć częstą przypadłością u dzieci, zwłaszcza urodzonych przedwcześnie. Zwykle nie wymaga specjalnego traktowania i w miarę upływu czasu mija samoistnie. Należy mieć jednak na uwadze możliwe powikłania jakie ze sobą niesie.
Blibliografia:
1. Zgraj O.: Przepuklina pępkowa. Źródło dostępne on-line https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/choroby/noworodek/152942,przepuklina-pepkowa [dostęp: 28.10.2022]
