Decyzja o pobraniu krwi pępowinowej należy do rodziców. To oni muszą wiedzieć, czy chcą skorzystać z tej możliwości.
Do zadań personelu medycznego należy poinformowanie ich o tej procedurze, wyjaśnienie korzyści i ewentualnych przeciwwskazań.
Czym jest krew pępowinowa i w jakim celu się ją pobiera ?
Krew pępowinowa to ta, która znajduje się w pępowinie łączącej mamę z dzieckiem. Za jej pomocą kobieta w ciąży dostarcza dziecku substancje odżywcze oraz tlen. Celem pobrania nie jest sama krew, a komórki macierzyste, które się w niej znajdują. Te cenne komórki są nie tylko w krwi pępowinowej, ale także w sznurze pępowiny i tkance okalającej naczynia pępowinowe tzw. Galarecie Whartona.
Czym są komórki macierzyste znajdujące się we krwi pępowinowej?
Są to niewyspecjalizowane komórki, mające zdolność do przekształcania się we wszystkie struktury naszego ciała.
Wyróżniamy komórki: totipotencjalne, pluripotencjalne, multipotencjalne oraz unipotencjalne.
Przykładowo każda komórka totipotencjalna jest w stanie utworzyć cały organizm człowieka wraz z popłodem.
Komórki pluripotencjalne mogą się różnicować we wszystkie typy komórek trzech listków zarodkowych, ale bez popłodu.
Komórki multipotencjalne będą miały zdolność rozwoju tylko w obrębie jednego listka zarodkowego.
Komórki unipotencjalne są ostatnim etapem rozwoju komórek macierzystych, więc mogą tworzyć tylko jeden określony rodzaj komórek. Z powodu posiadanych predyspozycji odgrywają fundamentalną rolę w rozwoju organizmu, a od niedawna również w leczeniu coraz większej ilości chorób.
Do czego wykorzystuje się komórki macierzyste?
Istnieje ponad 70 schorzeń, które można leczyć poprzez przeszczepienie komórek macierzystych. Są to m.in.: ostre i przewlekłe białaczki, chłoniaki, anemie, zespoły mieloproliferacyjne, ciężkie i złożone niedobory odporności, osteoporoza, niektóre postaci udarów mózgu oraz wady serca.
Ponadto komórki ze sznura pępowinowego wykorzystuje się w leczeniu takich chorób jak: dziecięce porażenie mózgowe, stwardnienie zanikowe boczne oraz uszkodzenia chrząstek stawowych. Prowadzone są liczne badania, aby móc wykorzystywać komórki macierzyste w leczeniu takich chorób jak: Alzheimer, Parkinson, stwardnienie rozsiane, cukrzyca oraz niektóre choroby autoimmunologiczne. Istnieje prawdopodobieństwo wykorzystywania tych komórek w terapii po wylewach i zawałach.
Jak wygląda pobranie krwi pępowinowej?
Pobranie może nastąpić tylko podczas porodu. Dlatego, że później łożysko i pępowina są traktowane jak odpad medyczny, więc zostają zutylizowane. Zanim do tego dojdzie można z nich pobrać to co najcenniejsze, czyli właśnie krew pępowinową, w której będą komórki macierzyste.
Cały proces jest bezpieczny dla kobiety, jak i dla noworodka, dlatego, że pobranie krwi ma miejsce po przecięciu pępowiny, czyli po tzw. odpępnieniu. Gdy dziecko bezpiecznie leży na klatce piersiowej kobiety, położna może pobrać krew pępowinową do specjalnego zestawu dostarczonego przez rodziców. Nie należy się obawiać, że przez takie pobranie noworodek otrzyma mniej krwi, dlatego, że zostaje pobrany ten materiał, który i tak by pozostał w naczyniach pępowinowych.
Czy komórki macierzyste występują tylko w krwi pępowinowej?
Nie, te komórki występują również w organizmie dorosłego człowieka. Są to komórki macierzyste dorosłe, można je znaleźć m.in. w szpiku kostnym, tkance tłuszczowej, włóknach nerwowych i mięśniowych, miazdze zębów, skórze i krwi obwodowej. Obecny stan wiedzy medycznej pozwala na pobieranie tych komórek ze szpiku, krwi obwodowe i krwi pępowinowej. Aczkolwiek pozyskanie ich podczas porodu jest metodą najbezpieczniejszą, prostą i nieinwazyjną. Pobranie ze szpiku polega na wielokrotnym nakłuwaniu kości talerza biodrowego. Z kolei przed pobraniem z krwi obwodowej zazwyczaj potrzebna jest farmakoterapia prowadząca do zwiększenia ilości pożądanych komórek, a sam zabieg może trwać nawet kilka godzin i być powtarzany przez kolejne dni.
Czy istnieją jakieś przeciwwskazania do pobrania krwi pępowinowej ?
Niestety nie zawsze można pobrać krew pępowinową. Przeciwwskazaniami będą choroby matki, takie jak: nowotwory, zakażenia, niektóre powikłania ciąży, ale także choroby płodu: również różnego rodzaju nowotwory, zakażenia lub choroby wrodzone. Przed podpisaniem umowy z wybranym bankiem zawsze zostanie dokładnie sprawdzone, czy nie istnieją żadne przeciwwskazania ze strony rodziców lub dziecka.
Na czym polega bankowanie komórek macierzystych?
Gdy rodzice decydują się na pobranie komórek macierzystych podczas porodu, muszą również wybrać miejsce, w którym ten materiał będzie przechowywany. Istnieją banki publiczne i prywatne. Te pierwsze nie wiążą się z żadnymi opłatami, aczkolwiek pozbawiają one również praw do zdeponowanego materiału. Oznacza to, że komórki będą dostępne dla każdej osoby, która będzie tego potrzebowała. Korzystając z banku prywatnego, musimy się liczyć z opłatą za całą procedurę, ale materiał jest do wykorzystania tylko i wyłącznie przez nas.
Bibliografia:
- Biblioteka położnej, Edukacja przedporodowa, pod. red. G. Iwanowicz-Palus, A. Bień, Wyd. 1, Warszawa, PZWL, 2020, ISBN 978-83-200-5983-0.
- Opinia Zespołu Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w sprawie pobierania i deponowania komórek macierzystych krwi pępowinowej, Ginekologia Polska, 2010, str. 179-181.
